Co mogę zrobić z tym stresem zawodowym?
Czym jest wypalenie zawodowe i co przed nim chroni? Specjaliści zdrowia psychicznego i badacze wielokrotnie się nad tym zastanawiali oraz weryfikowali swoje koncepcje, by móc sprecyzować ten syndrom, a następnie wskazać na rzetelne czynniki chroniące.
Zanim jednak o tym co chroni, warto odpowiedzieć na pierwszą część pytania, by zrozumieć, jak duży wpływ wypalenie zawodowe może mieć na nasze życie.
O wypaleniu mówimy wtedy, gdy to co odczuwamy względem aktywności zawodowej można zdefiniować w specyficznych trzech czynnikach: dużego i utrzymującego się wyczerpania psychofizycznego, pojawiającego się cynizmu wobec pełnionych obowiązków oraz silne poczucie braku efektywności swoich działań.
Jak te czynniki będą objawiać się w codziennym życiu? Wyczerpanie poznamy po: poczuciu nagromadzenia się problemów i braku sił, by się z nimi mierzyć, chronicznym zmęczeniu (nie wystarczy zwyczajny odpoczynek), wycieńczeniu fizycznym i problemach ze snem oraz doświadczaniu objawów somatycznych, które swoje źródło mają w funkcjonowaniu psychologicznym. Za sprawą cynizmu utracimy entuzjazm zawodowy, stracimy zainteresowanie innymi ludźmi oraz będziemy ich obwiniać za zdarzające się niepowodzenia. Brak efektywności zawodowej sprawi, że będziemy przeżywać nadmiar frustracji, umiejętności związane z podejmowaniem skutecznych decyzji osłabną, a zadania, które wcześniej nie stanowiły problemu będą nas przerastać.
Pierwsza ważna informacja, którą muszą otrzymać osoby dotknięte wypaleniem zawodowym brzmi: „to nie jest wina pracownika!”. Zatem co za to odpowiada? Według badań najpopularniejszej badaczki tego zjawiska – Christiny Maslach, winny jest stres organizacyjny, a za jego najistotniejsze przyczyny uważa się warunki pracy na pełnionym stanowisku (zbyt ciężka praca, brak możliwości kontroli i współdecydowania, brak odpowiedniego wynagrodzenia, konflikt wartości, brak sprawiedliwości) oraz idący za tym brak dopasowania między osobą a pracą, czyli m. in. brak zasobów osobistych, by na takie warunki adekwatnie reagować.
Nie zawsze możemy zmienić dane środowisko pracy, a zwłaszcza od razu. Warto wtedy uzbroić się w tarczę, którą możemy uchronić się przed wypaleniem, a są nią między innymi nasze zasoby osobiste. Badania wskazują na takie cechy jak: umiejętność tworzenia harmonijnych relacji z innymi ludźmi, podchodzenie do stresujących wydarzeń jak do wyzwania, nieobwinianie się i niezaniżanie swojej samooceny w reakcji na trudne wydarzenia, pozytywne przekonania na temat świata, stabilność emocjonalna.
